(Khởi Nghiệp Xanh) Nằm giữa vùng đất đồi núi của huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ, có một người phụ nữ âm thầm khơi nguồn đổi thay từ chính những luống chè xanh mướt. Chị Đặng Thị Bình – người dân tộc Mường, hiện là Tổ trưởng Tổ hợp tác chè xanh Đá Trắng, đã không chỉ vượt lên hoàn cảnh nghèo khó mà còn lan tỏa khát vọng làm giàu bền vững đến nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số quanh mình. Câu chuyện khởi nghiệp của chị là minh chứng sống động cho tinh thần “dám nghĩ, dám làm” nơi vùng cao.
Từ khó nghèo đi lên bằng cây chè
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nghèo ở xã Mỹ Lương (huyện Yên Lập), tuổi thơ của chị Bình gắn bó với những buổi sớm hái chè, chiều phụ giúp ruộng đồng. Khi lập gia đình, của hồi môn mà vợ chồng chị được chia là 3 sào ruộng, 3 sào chè và một hecta đất rừng – vốn liếng ít ỏi nhưng đầy hy vọng.
Chị Bình và chồng chăm chỉ lao động, nuôi dạy hai con ăn học thành tài. Thế nhưng, mô hình sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, cộng với việc tiêu thụ chè chủ yếu dưới dạng tươi, bán nhỏ lẻ khiến thu nhập bấp bênh. Thương hiệu chè địa phương gần như không ai biết tới. Từ thực tế đó, chị hiểu rằng muốn thoát khỏi cảnh “trồng đâu bán đó” thì phải thay đổi cách làm nông – bắt đầu từ tư duy tổ chức sản xuất, chế biến và phát triển thương hiệu.
Thành lập tổ hợp tác: Khởi đầu của sự chuyển mình
Năm 2015, với sự đồng thuận của gia đình, chị Bình mạnh dạn thành lập “Tổ hợp tác chè xanh Đá Trắng”. Ban đầu, chỉ có vài hộ tham gia, phần lớn vẫn làm thủ công, chưa quen với máy móc hay quy trình hiện đại. Chị kiên nhẫn vận động từng nhà: “Đừng nghĩ mình nghèo mãi, nếu không thay đổi, sẽ không bao giờ khá hơn”.
Dưới sự hỗ trợ của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, tổ hợp tác dần tiếp cận các lớp tập huấn kỹ thuật: từ chế biến khô, đóng gói, dán nhãn đến ứng dụng mạng xã hội để bán hàng. Được trang bị máy quay, cối vò, máy hút chân không…, sản phẩm chè từ thô sơ đã chuyển mình chuyên nghiệp hơn.
Những túi chè giờ đây được gắn nhãn, in mã vạch, bao bì đầy đủ thông tin. Bước ngoặt lớn đến vào năm 2023, khi sản phẩm chè xanh Lương Sơn chính thức đạt chứng nhận OCOP 3 sao – cột mốc khẳng định vị thế chè địa phương trên thị trường.
“Tôi học được rằng mình hoàn toàn có thể đưa sản phẩm đi xa”
Chị Bình không giấu được niềm vui khi nhắc đến Đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp” giai đoạn 2017–2025. Những buổi tập huấn không chỉ giúp chị nâng tầm nhận thức, mà còn khơi gợi niềm tin mạnh mẽ vào con đường mình đã chọn: “Tôi học được rằng mình hoàn toàn có thể đưa sản phẩm chè của mình đi xa hơn. Quan trọng là phải dám nghĩ, dám làm, dám thử”.
Từ khoản hỗ trợ 60 triệu đồng của Hội LHPN huyện – dùng để thiết kế bao bì, đăng ký thương hiệu – chị càng có thêm động lực mở rộng quy mô, xây dựng hình ảnh chè xanh Đá Trắng một cách bài bản.
Hiện nay, Tổ hợp tác có 12 thành viên – đa phần là phụ nữ dân tộc thiểu số, với thu nhập ổn định 4–5 triệu đồng/tháng. Các hộ không chỉ trồng chè mà còn phát triển mô hình đa canh như chăn nuôi, trồng keo, nuôi cá. Gia đình chị Bình đã mở rộng lên 3ha keo, 150 con gà, thêm ao cá, với tổng thu nhập lên đến 300–350 triệu đồng mỗi năm – con số đáng mơ ước nơi miền núi.
Tạo lan tỏa trong cộng đồng
Không dừng lại ở phát triển tổ hợp tác, chị Đặng Thị Bình còn tích cực trong vai trò Bí thư Chi bộ khu Đá Trắng và Tổ trưởng tổ tiết kiệm & vay vốn. Với vai trò đó, chị đã giúp 43 hộ dân tiếp cận nguồn vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách Xã hội, mở ra nhiều mô hình kinh tế như trồng chè, nuôi bò, gà, lợn, làm gạch không nung, trồng rừng…
Không ít hộ gia đình đã thoát nghèo, trở thành điển hình làm ăn giỏi như gia đình chị Đinh Thị Hậu, chị Lê Thị Thanh (chăn nuôi gà); chị Hà Thị Bằng, chị Nguyễn Thị Trường (nuôi lợn); chị Nguyễn Thị Hòa (chăn nuôi gia súc); hay các mô hình sản xuất của chị Nguyễn Thị Nhã, Hà Thị Quyết, Hà Thị Minh…
Chị còn đứng ra vận động bà con đóng góp kinh phí hơn 300 triệu đồng để làm mới nhà văn hóa, bê tông hóa hơn 400m đường nội khu, thúc đẩy phong trào văn hóa – thể thao, xây dựng nông thôn mới.
Kết nối truyền thống – hiện đại, giữ lửa khởi nghiệp
Không chỉ là một người phụ nữ Mường yêu cây chè, chị Bình đã trở thành cầu nối giữa truyền thống và hiện đại – nơi chè không chỉ là cây trồng, mà còn là sinh kế, là sản phẩm OCOP, là biểu tượng cho sự nỗ lực vượt khó.
Chị từng bước giúp chị em trong khu biết cách bán hàng trên Facebook, Zalo, biết làm bao bì, ghi nhãn. Từ “tay trắng” và chiếc điện thoại cũ, nhiều người giờ đã biết livestream, chốt đơn, giao hàng tận tay khách ở các tỉnh, tạo nên những thay đổi đầy cảm hứng.
Nhìn lại chặng đường đã đi qua, chị Đặng Thị Bình không chỉ là người khởi xướng một tổ hợp tác chè, mà còn là người gieo mầm hy vọng và sự tự tin cho cả cộng đồng. Câu chuyện của chị là hình mẫu điển hình cho hàng ngàn phụ nữ dân tộc đang khát khao vươn lên từ chính mảnh đất quê hương.