(Khởi Nghiệp Xanh) Giữa dòng chảy công nghiệp hóa và nhựa hóa toàn cầu, một câu chuyện khởi nghiệp xanh từ tỉnh Đồng Tháp đã dần trở thành biểu tượng cho sự bền vững và bản sắc văn hóa Việt: đó là hành trình của “Làng mướp” – dự án do anh Đỗ Đăng Khoa sáng lập, sử dụng xơ mướp để tạo ra những sản phẩm thân thiện với môi trường, chinh phục hàng loạt thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và châu Âu.
Khởi nguồn từ ký ức tuổi thơ đến giấc mơ khởi nghiệp xanh
Đỗ Đăng Khoa, người sáng lập “Làng mướp”, không phải là cái tên xa lạ với cộng đồng khởi nghiệp xanh tại Việt Nam. Từ một trải nghiệm tuổi thơ – chứng kiến gia đình sử dụng xơ mướp để tắm gội, rửa chén – Khoa nhận ra tiềm năng của loại phụ phẩm nông nghiệp tưởng chừng bị lãng quên. Trong một lần trao đổi với đối tác nước ngoài vào năm 2014, anh nảy sinh ý tưởng tái sử dụng xơ mướp làm nguyên liệu sản xuất hàng gia dụng, quà tặng và sản phẩm tiêu dùng bền vững.
Ba năm sau, anh cùng hai người bạn là Đỗ Mạnh Quân và Lê Na chính thức biến ý tưởng thành dự án khởi nghiệp với tên gọi “Làng mướp”. Tầm nhìn không dừng lại ở sản phẩm, mà còn là mô hình kinh doanh xoay quanh chuỗi giá trị nông nghiệp tuần hoàn: tận dụng phế phụ phẩm, giảm thiểu rác thải nhựa, và kết nối cộng đồng nông dân.
Bản sắc sản phẩm đến từ sự tỉ mỉ và sáng tạo
Để tạo nên một sản phẩm từ xơ mướp, “Làng mướp” phải trải qua nhiều công đoạn công phu: thu mua nguyên liệu từ các hộ nông dân liên kết, vệ sinh, phơi khô, xử lý ẩm mốc, cán định hình và ép khuôn. Tùy vào mục đích sử dụng, mật độ và độ dày xơ mướp được điều chỉnh phù hợp nhằm tăng độ dẻo dai và tuổi thọ sản phẩm.
Bên cạnh các sản phẩm truyền thống như miếng rửa chén, bông tắm, cây chà lưng, Làng mướp còn phát triển các dòng sản phẩm sáng tạo như đồ chơi thú cưng (hỗ trợ làm sạch răng), phụ kiện quà tặng, chụp đèn ngủ, lót giày, thậm chí là đèn lồng từ xơ mướp kết hợp vỏ ngô và lông gà. Nhờ vậy, “Làng mướp” trở thành thương hiệu tiêu biểu về sự giao thoa giữa mỹ nghệ truyền thống và thiết kế hiện đại.
Xây dựng chuỗi giá trị nông nghiệp xanh và bền vững
Không dừng lại ở khâu sản xuất, Đỗ Đăng Khoa còn chú trọng đến việc xây dựng vùng nguyên liệu và liên kết với nông dân. Hiện tại, khoảng 70% nguyên liệu xơ mướp được cung cấp từ 20 hộ trồng mướp trong khu vực Đồng Tháp. Điều này không chỉ giúp đảm bảo nguồn cung ổn định, mà còn góp phần gia tăng thu nhập cho nông dân và tạo việc làm tại địa phương.
Mô hình này được đánh giá cao vì mang lại hiệu quả kép: vừa thúc đẩy kinh tế nông thôn, vừa giảm thiểu lượng rác thải sinh học bị bỏ phí. Năm 2018, dự án “Làng mướp” đạt giải Nhì cuộc thi khởi nghiệp của tỉnh Đồng Tháp và đến năm 2023 đã giành giải Nhất toàn quốc tại cuộc thi Dự án Khởi nghiệp Xanh, vượt qua 36 đối thủ từ 25 tỉnh thành.
Chinh phục thị trường quốc tế bằng giá trị xanh
Khác với phần lớn doanh nghiệp khởi nghiệp chọn bắt đầu từ thị trường nội địa, những sản phẩm đầu tiên của “Làng mướp” lại được người tiêu dùng quốc tế lựa chọn. Trung bình mỗi năm, Làng mướp xuất khẩu khoảng 800.000 sản phẩm sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và Úc. Trong khi đó, lượng tiêu thụ trong nước chỉ chiếm khoảng 20%, chủ yếu tập trung ở nhóm người trẻ có ý thức cao về môi trường.
Sự thành công này không đơn thuần đến từ yếu tố “thiên nhiên”, mà còn là kết quả của việc đảm bảo chất lượng, tuân thủ quy trình, xây dựng thương hiệu và định vị rõ ràng. Theo bà Trần Hoàng Phú Xuân – Giám đốc Fastlink, sản phẩm “xanh” không thể đi theo lối mòn giá rẻ, mà phải chứng minh được giá trị bền vững, khả năng truy xuất nguồn gốc và tác động tích cực đến xã hội.
Hành trình tiếp theo: Thương mại điện tử và sứ mệnh toàn cầu
Với nền tảng sản phẩm đã được kiểm chứng tại các thị trường lớn, “Làng mướp” đang hướng đến mục tiêu mở rộng sang kênh thương mại điện tử toàn cầu, đặc biệt là Amazon – nơi có sức ảnh hưởng mạnh mẽ với người tiêu dùng xanh. Đây được xem là bước đi chiến lược để biến Làng mướp trở thành thương hiệu Việt Nam tiên phong trong lĩnh vực cung cấp sản phẩm tiêu dùng từ vật liệu tái sinh.
Triết lý kinh doanh mà Đỗ Đăng Khoa theo đuổi không đơn thuần là lợi nhuận, mà là sự hài hòa giữa kinh tế, môi trường và trách nhiệm xã hội. Tầm nhìn này đã góp phần đưa một nguyên liệu tưởng chừng “lạc hậu” trở thành biểu tượng của sự đổi mới xanh trong xu hướng tiêu dùng toàn cầu.