(Khởi Nghiệp Xanh) Trong những ngày cả nước thực hiện giãn cách xã hội năm 2020, thầy giáo Đào Phước Xoàn, giảng viên môn Tin học tại Trường Tiểu học An Thạnh (xã Thạnh Phú, tỉnh Vĩnh Long), bất ngờ trở thành “nông dân công nghệ” khi bắt tay vào thử nghiệm nuôi cua vỗ béo để kiếm thêm thu nhập.
Ban đầu, ông mua cua ốp – loại cua ít thịt – về nuôi cho chắc rồi bán lại, mỗi ký lời thêm khoảng 70.000 đồng. Một lần tình cờ để quên cua trong thùng nhựa, ông phát hiện cua tự lột vỏ, thịt mềm, thơm và ngọt hơn hẳn. “Lúc đó tôi chợt nghĩ: nếu nuôi đến khi cua lột mà thu hoạch đúng thời điểm, giá trị chắc chắn sẽ cao hơn nhiều”, ông kể.
Từ suy nghĩ đó, mô hình nuôi cua lột thương phẩm ra đời – nhưng hành trình của người thầy giáo vùng ven không hề dễ dàng. Ông phải tự mày mò từ cách chọn cua, kiểm soát nguồn nước đến thiết kế thùng nuôi phù hợp. Những mẻ cua đầu tiên thất bại vì nguồn nước ô nhiễm và thức ăn công nghiệp khiến cua chết hàng loạt.
“Phải thử, sai và làm lại rất nhiều lần, tôi mới tìm ra công thức riêng: nuôi cua bằng thức ăn tự chế từ cá phi, nước luôn sạch và ổn định, giúp cua khỏe mạnh, không bị bệnh”, ông Xoàn chia sẻ.
Từng bước hoàn thiện quy trình nuôi cua sạch
Sau 5 năm, thầy Xoàn đã chuẩn hóa quy trình nuôi cua lột qua bốn giai đoạn khép kín, từ cua giống nhỏ đến khi lột hoàn toàn:
Giai đoạn 1–2: nuôi cua con trong ao để phát triển kích cỡ 70–200 gram.
Giai đoạn 3: chọn cua chắc thịt, chuyển sang thùng nhựa riêng theo dõi thời điểm lột.
Giai đoạn 4: khi cua vừa lột, lập tức vớt và cấp đông nhanh để giữ nguyên độ tươi.
“Cua lột chỉ mềm vài giờ trước khi vỏ cứng lại, nên người nuôi phải canh chính xác từng khung giờ trong đêm”, ông nói.
Từ vài chục thùng ban đầu, hiện mô hình của ông đã mở rộng lên hơn 300 thùng nuôi, cung cấp 300–400 kg cua/tháng, mang lại lợi nhuận gần 1 tỷ đồng/năm.
Cua lột Xứ Dừa – đặc sản mang thương hiệu OCOP
Vùng ven biển Thạnh Phú vốn nổi tiếng là “thủ phủ cua biển” của Bến Tre cũ, nhưng mô hình nuôi cua lột thương phẩm của thầy Xoàn là đầu tiên tại địa phương, tận dụng tốt điều kiện thổ nhưỡng và nguồn nước mặn – lợ đặc trưng.
Giá cua lột cấp đông hiện dao động 300.000–400.000 đồng/kg, còn cua lột tươi có thể lên đến 800.000 đồng/kg, cao gấp 2–3 lần cua thịt thông thường.
Tháng 6/2025, sản phẩm “Cua lột Xứ Dừa” của ông chính thức được công nhận OCOP hạng 3 sao và đạt chuẩn VietGAP. Ông tiếp tục hoàn thiện hồ sơ để đăng ký nhãn hiệu độc quyền tại Cục Sở hữu Trí tuệ. “Tôi muốn sản phẩm cua lột sạch, an toàn có thương hiệu rõ ràng, vươn ra thị trường lớn, thậm chí xuất khẩu”, ông Xoàn bày tỏ.
Từ lớp học đến vùng nuôi – lan tỏa mô hình sinh kế xanh
Không chỉ làm giàu cho bản thân, ông Xoàn còn chuyển giao kỹ thuật cho 6 hộ nông dân trong xã để cùng phát triển. Ông cam kết bao tiêu sản phẩm và hướng dẫn quy trình nuôi sạch, tạo chuỗi giá trị bền vững.
Ông Nguyễn Văn Trường, Chánh Văn phòng UBND xã Thạnh Phú, nhận định:
“Đây là mô hình tiên phong, giá trị kinh tế cao, có thể nhân rộng để phát triển kinh tế địa phương. Sản phẩm OCOP ‘Cua lột Xứ Dừa’ thể hiện tinh thần đổi mới sáng tạo từ một người thầy dám nghĩ, dám làm.”
Hiện, sản phẩm cua lột của ông Xoàn chủ yếu cung ứng cho nhà hàng, vựa hải sản tại Vĩnh Long và TP.HCM, tuy nhiên “nguồn hàng chưa đủ đáp ứng nhu cầu”. Ông dự định liên kết thêm nông dân trong khu vực để mở rộng quy mô, hướng đến chuỗi cung ứng bền vững cho thị trường cao cấp.