(Khởi Nghiệp Xanh) Chị Võ Thu Thủy ở huyện Núi Thành đã vượt qua hai lần thất bại để sản xuất thành công đông trùng hạ thảo, hiện đạt doanh thu mỗi năm một tỷ đồng.
Cuối tháng 3, tại ngôi nhà riêng ở xã Tam Anh Nam, huyện Núi Thành, chị Thủy, 31 tuổi, đang bận rộn cấy đông trùng hạ thảo lên giá thể để kịp giao cho khách hàng. Công việc này đã gắn bó với chị từ năm 2016, sau khi tốt nghiệp ngành Công nghệ sinh học tại Đại học Bách khoa Đà Nẵng.
Chị Thủy sinh ra trong một gia đình giáo viên ở xã Bình Trị, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Sau khi tốt nghiệp đại học, chị đến Thái Nguyên làm việc cho một công ty nông lâm nghiệp, chuyên nuôi cây mô sâm Ngọc Linh và sản xuất đông trùng hạ thảo, loại dược liệu có giá trị kinh tế cao. Khi công ty mở chi nhánh tại Quảng Nam, chị đã chuyển về làm việc.
Năm 2018, chị kết hôn với anh Đặng Xuân Lợi, một kỹ sư hóa học. Vợ chồng trẻ dựng căn nhà cấp bốn ở quê chồng, xã Tam Anh Nam sinh sống. Khi mang bầu con đầu lòng, do gặp vấn đề sức khỏe, chị xin thôi việc. Chán nản với cuộc sống quanh quẩn ở nhà, chị mua đông trùng hạ thảo của công ty cũ về bán và tự hỏi “sao không tự sản xuất”. Ở quê có đất vườn rộng hơn 3.000 m², nguyên liệu làm đông trùng hạ thảo lại sẵn có và giá rẻ.
Là kỹ sư công nghệ sinh học, chị bàn với chồng về ý tưởng sản xuất đông trùng hạ thảo. Chồng chị ủng hộ, nhưng bố mẹ chị lo lắng về vốn đầu tư lớn và nguy cơ thất bại. Chị kiên trì thuyết phục rằng đây là chuyên ngành của mình và chị tự tin sẽ làm được.
Năm 2020, chị Thủy đi tham quan nhiều mô hình và học hỏi kinh nghiệm từ các tỉnh thành. Sau hơn nửa năm tìm hiểu, chị dành hết vốn liếng tích góp và huy động bạn bè được 500 triệu đồng để cải tạo căn nhà cấp bốn rộng gần 200 m², biến phòng ngủ 18 m² thành nơi nhân giống và phòng 30 m² nuôi trồng đông trùng hạ thảo.
Đợt đầu, chị Thủy đầu tư 100 triệu đồng mua giống và vật liệu. Tuy nhiên, do ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm chưa phù hợp, đông trùng hạ thảo nhanh chóng chết. “Kiến thức sách vở và học hỏi từ nhiều người vẫn chưa đủ, tôi phải trực tiếp làm thì mới vỡ ra,” chị Thủy nói. Lần thất bại đầu tiên này khiến chị mất 100 triệu đồng.
Lần thứ hai, chị đầu tư thêm 100 triệu đồng và khắc phục nhược điểm của mẻ trước. Tuy nhiên, hè năm 2021, máy điều hòa ở phòng nuôi hỏng, hàng nghìn hộp đông trùng hạ thảo bị hỏng do không duy trì được nhiệt độ 18 độ C. “Đổ bỏ cả mẻ tiếc lắm, nhưng đổi lại mình có được kinh nghiệm xương máu,” chị kể.
Để có vốn tiếp tục đầu tư, chị Thủy dành hết tiền lương của chồng và vay mượn người thân được 100 triệu đồng. Chị lắp thêm máy lạnh dự phòng, thiết bị tự động theo dõi nhiệt độ, độ ẩm và mua máy phát điện. Sau 80 ngày trồng, 1.000 hộp đông trùng hạ thảo phát triển tốt, từ đó chị có nguồn giống để tiếp tục sản xuất và giảm chi phí đầu tư.
Chị Thủy sản xuất hai loại nấm đông trùng hạ thảo: một loại nuôi cấy từ gạo lứt, nhộng tằm và nước dừa, loại còn lại là gạo lứt, tảo xoắn spirulina và nước dừa để bán cho người ăn chay. Nấm được nuôi trong phòng tối 5-7 ngày, sau đó chuyển sang phòng sáng khi tơ nấm phát triển.
Mỗi năm, chị Thủy sản xuất ba đợt đông trùng hạ thảo vào mùa xuân, thu và đông. Riêng mùa hè, do thời tiết khắc nghiệt nên năng suất không cao. Nấm thu hoạch được sấy khô để dùng nấu nước, ngâm mật ong, rượu.
Nhờ kinh nghiệm bán đông trùng hạ thảo trước đây, chị Thủy có nhiều mối khách quen. Chị bán hàng qua các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội và xây dựng chi nhánh ở nhiều tỉnh thành. Nuôi trồng đông trùng hạ thảo không tốn thời gian, mỗi đợt chỉ bận rộn khoảng 10 ngày đầu và 10 ngày cuối khi thu hoạch. Máy móc chế biến giúp giảm công lao động.
Ngoài sản xuất, chị Thủy còn chuyển giao công nghệ và hợp tác thu mua với nhiều người khác. Cuối năm 2022, công việc quá tải khiến chồng chị, anh Đặng Xuân Lợi, nghỉ việc để về nhà giúp vợ. Mỗi ngày chị sản xuất giống, anh Lợi chuyển đến các nơi liên kết nuôi trồng và mở rộng thị trường.
Hiện tại, vợ chồng chị đã đầu tư hơn một tỷ đồng vào cơ sở với ba phòng nuôi, một phòng sản xuất giống và một phòng bảo quản, đóng gói sản phẩm. Mỗi năm, họ bán hơn 100 kg đông trùng hạ thảo với giá 5-15 triệu đồng/kg. Ngoài ra, họ cùng năm người bạn thân thành lập hợp tác xã với vốn điều lệ 500 triệu đồng, doanh thu mỗi năm hơn một tỷ đồng. Hợp tác xã còn thu mua lúa xay xát làm nguyên liệu.
Sản phẩm đông trùng hạ thảo của chị Thủy đã đạt tiêu chuẩn OCOP (mỗi địa phương một sản phẩm) tỉnh Quảng Nam năm 2022. Chị là một trong 43 người được trao giải thưởng Lương Định Của của Trung ương Đoàn về nhà nông trẻ xuất sắc năm 2023. “Ngoài sản phẩm ngâm mật ong, rượu và nấu nước uống, tôi đang chế biến bánh đông trùng hạ thảo và nghiên cứu nước đông trùng hạ thảo để tăng giá trị sản phẩm,” chị nói.
Ông Trần Văn Trường, Chủ tịch xã Tam Anh Nam, đánh giá chị Thủy là tấm gương điển hình với mô hình mới lạ. “Các sản phẩm của chị được kiểm nghiệm thường xuyên và cho kết quả chất lượng cao. Ngoài nấm, chị còn nghiên cứu làm bánh để nâng cao giá trị và đa dạng hóa sản phẩm,” ông nói.
Nguồn: VN Express