(Khởi Nghiệp Xanh) Với đồng bào miền núi, bữa cơm thiếu bát muối ớt chẳng khác nào thiếu đi hồn cốt của núi rừng. Ở vùng đất Phú Lương (nay thuộc xã Quyết Thắng, Lạc Sơn, Hòa Bình), quả ớt rừng nhỏ bé đã trở thành gia vị không thể thiếu. Từ mớ rau rừng luộc, cá suối nướng đến thịt lợn bản đều trở nên đậm đà, gắn kết nhờ vị cay nồng dịu mà ấm.
Người già vẫn thường nhắc: ăn ớt để ấm lòng ngày đông, để toát mồ hôi khi đi nương, để bữa cơm thêm gắn kết. Trên những gác bếp nhà sàn, chùm ớt đỏ au treo lơ lửng, vại ớt muối, ống tre ớt dầm luôn hiện diện như một phần ký ức và hồn văn hóa của người Mường.
Hương vị chỉ có ở Phú Lương
Ớt rừng nơi đây vốn mọc tự nhiên, lan từ những triền núi xuống nương rẫy nhờ dấu chân đàn chim gieo hạt. Lạ kỳ thay, khi đem giống ớt ấy trồng ở nhiều vùng khác, quả không còn vị cay dịu đặc trưng, thay vào đó là gắt cổ, hăng nồng. Chính sự khác biệt về thổ nhưỡng và khí hậu đã tạo nên thương hiệu riêng biệt của ớt rừng Phú Lương – cay mà không rát, đậm mà không gắt.
Từ quả ớt đến khát vọng khởi nghiệp
Không chỉ dừng lại ở vai trò gia vị, quả ớt nhỏ bé đã mở ra một hành trình mới – hành trình khởi nghiệp của những người phụ nữ Mường.
Năm 2018, 15 thành viên đầu tiên của Tổ hợp tác (THT) ớt rừng Phú Lương mạnh dạn bắt tay vào mô hình “trồng ớt rừng sinh học” trên diện tích 3.000m². Khi ấy, sản lượng chỉ khoảng 700 kg/năm. Sau 6 năm, THT đã mở rộng lên hơn 1ha với 25 thành viên, sản lượng đạt hơn 2 tấn/năm. Riêng năm 2024, tổ hợp tác sản xuất gần 10.000 lọ ớt muối, tạo thu nhập ổn định 5–6 triệu đồng/tháng cho mỗi thành viên, có hộ đạt tới 10 triệu đồng/tháng vào chính vụ.
Bước đi mới: Chế biến, xây dựng thương hiệu
Từ kinh nghiệm truyền thống muối ớt để ăn quanh năm, cộng thêm tập huấn từ Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN), chị em không chỉ bán ớt tươi mà còn chế biến thành sản phẩm đóng lọ thủy tinh. Mỗi lọ ớt muối giá 35.000 đồng, bảo quản được tới 24 tháng, có bao bì đẹp mắt và mã vạch truy xuất nguồn gốc.
Nhờ đó, sản phẩm ớt rừng Phú Lương đã giành giải cao trong cuộc thi “Ý tưởng khởi nghiệp cho phụ nữ” do Trung ương Hội LHPN Việt Nam tổ chức, nhận phần thưởng 157 triệu đồng để đầu tư sản xuất. Năm 2023, sản phẩm được chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh và đạt giấy chứng nhận an toàn thực phẩm.
Vươn ra khỏi bản làng
Giờ đây, ớt rừng Phú Lương đã có mặt tại nhiều tỉnh, thành phố lớn. Không chỉ dừng lại ở gia vị quen thuộc, sản phẩm đã trở thành biểu tượng của sự sáng tạo, bản lĩnh khởi nghiệp của phụ nữ dân tộc thiểu số.
Như lời bà Bùi Thị Xiểm – Chủ tịch Hội LHPN xã Quyết Thắng: “Ớt rừng Phú Lương không chỉ là nông sản đặc trưng, mà còn minh chứng cho nghị lực vươn lên và khát vọng làm giàu ngay trên quê hương.”
Kết nối truyền thống và khát vọng
Từ căn bếp ấm lửa của bà con Mường, quả ớt nhỏ bé nay đã bước ra thị trường, trở thành sản phẩm OCOP, góp phần nâng cao đời sống cho hàng chục hộ gia đình. Trên những triền núi Quyết Thắng, vị cay nồng của ớt rừng không chỉ gợi nhớ hương vị truyền thống, mà còn mang theo ngọt ngào của niềm tin và khát vọng vươn lên.