(Khởi Nghiệp Xanh) Vượt qua những ngày đầu gian nan với khát vọng cháy bỏng, chị Nguyễn Xuân Huế – phó giám đốc hợp tác xã (HTX) Nông sản nếp vải Ôn Lương – đã viết nên hành trình đầy cảm hứng từ một cánh đồng hoang hóa đến thương hiệu gạo nếp đặc sản được công nhận OCOP của tỉnh Thái Nguyên.
Hồi sinh giống lúa quý từ ký ức làng quê
Giữa buổi chiều hè nắng gắt tại xã Hợp Thành (huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên), chị Nguyễn Xuân Huế tiếp đón chúng tôi bằng nụ cười mộc mạc và ánh mắt lấp lánh niềm tự hào. Hướng tay chỉ về những luống mạ xanh mướt, chị kể: “Mùa này lúa mới cấy nên chưa đẹp đâu. Đến vụ, lúa trĩu bông, có màu tím sẫm và mùi thơm đặc trưng không thể lẫn vào đâu được.”
Hơn 10 năm trước, những thửa ruộng nơi đây từng bị bỏ hoang. Người dân rời quê, bỏ lại cánh đồng từng nuôi sống biết bao thế hệ. Chị Huế – khi ấy chỉ là một nông dân – vẫn canh cánh trong lòng nỗi lo giống lúa quý bị mai một. Một lần họp thôn, chị nghe cán bộ địa phương nói: “Giống nếp vải quý lắm, không giữ thì mai sau chẳng còn…” Những lời đó đã trở thành động lực để chị bước vào hành trình khôi phục giống lúa truyền thống.
Từ hạt giống đến thương hiệu
Năm 2019, HTX Nông sản nếp vải Ôn Lương ra đời với mục tiêu rõ ràng: khôi phục và nâng tầm giá trị hạt gạo nếp quê nhà. Dưới sự dẫn dắt của chị Huế, HTX từng bước mở rộng vùng trồng, đưa sản phẩm ra thị trường và xây dựng chuỗi giá trị bài bản.
Trước kia, nếp vải thường bị tư thương ép giá, bán ra chỉ khoảng 15.000–18.000 đồng/kg. Từ khi HTX hoạt động, sản phẩm được đồng bộ từ canh tác đến đóng gói, giá trị tăng lên đáng kể, hiện dao động 30.000–35.000 đồng/kg. Đặc biệt, sản phẩm đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao của tỉnh.
Sáng tạo để tăng giá trị hạt gạo
Không dừng lại ở việc bán gạo, chị Huế cùng HTX còn chế biến thêm nhiều sản phẩm từ nếp vải như cốm, bánh chưng, bánh giầy, và đặc biệt là cơm cháy. Đây cũng là sản phẩm khiến chị tâm đắc nhất.
Chị chia sẻ: “Gạo nếp vải phải ngâm qua đêm, rồi đồ chín, ép khuôn và phơi dưới nắng nhẹ khoảng 30 độ. Khi đủ độ khô thì chiên vàng, đóng gói hút chân không. Từng công đoạn đều phải cẩn trọng.” Nhờ sự tỉ mỉ ấy, mô hình sản xuất cơm cháy của chị đã đạt giải Nhì cuộc thi “Phụ nữ khởi nghiệp” tỉnh Thái Nguyên năm 2022.
Không chỉ tạo sản phẩm chất lượng, mô hình còn mang lại việc làm cho nhiều phụ nữ lớn tuổi trong thôn – những người từng thất nghiệp, giờ có thu nhập ổn định, vươn lên thoát nghèo.
Vững vàng trước thử thách
Dù đã có được chỗ đứng nhất định trên thị trường, HTX vẫn đối mặt với nhiều thách thức như thời tiết khắc nghiệt, giá cả biến động, cạnh tranh ngày càng lớn. Tuy nhiên, tinh thần kiên cường và sự hỗ trợ từ các tổ chức như Hội LHPN, Liên minh HTX tỉnh… đã tiếp thêm sức mạnh để chị Huế và các thành viên kiên trì theo đuổi mô hình nông nghiệp xanh.
Sản phẩm gạo nếp vải Ôn Lương không chỉ có mặt trên các sàn thương mại điện tử, mà còn được đưa vào siêu thị, trở thành món quà quê được nhiều người lựa chọn.
Hướng đến thị trường xuất khẩu
Hiện nay, HTX đang đầu tư cải tiến bao bì, ứng dụng tem truy xuất nguồn gốc, nâng cao tiêu chuẩn sản phẩm. Mục tiêu tiếp theo là chinh phục thị trường xuất khẩu, biến gạo nếp vải thành đặc sản quốc gia.
Chị Huế kỳ vọng: “Tôi mong tiếp tục được hỗ trợ từ các tổ chức để nâng cao năng lực quản lý, ứng dụng chuyển đổi số, mở rộng sản xuất. Gạo nếp vải không chỉ là cây lúa – đó là hồn cốt của quê hương, là niềm tự hào cần được gìn giữ và lan tỏa.”