(Khởi Nghiệp Xanh) Khi bình minh vừa chạm đỉnh núi Dành (Bắc Giang), chị Nguyễn Thị Kim Dung – Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Sâm Nam – đã có mặt tại vườn. Những gốc sâm tỏa bóng dưới làn sương sớm không chỉ là cây trồng, mà là kết quả của một hành trình dài đầy tâm huyết.
Lấy chồng về xã Liên Chung – vùng quê nghèo thuần nông – chị Dung từng là cán bộ khuyến nông sau khi tốt nghiệp Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Nhưng điều khiến chị khác biệt là tinh thần dấn thân. Lắng nghe lời kể từ các cụ già về cây sâm nam – loài cây “giữ nhà” trong dân gian, chị bắt đầu nuôi ý tưởng khôi phục và thương mại hóa giá trị bản địa.
Nhận thấy tiềm năng, chị kết hợp cùng Trung tâm giống cây trồng tỉnh Bắc Giang trồng thử nghiệm. Đến năm 2020, HTX Sâm Nam chính thức ra đời với 17 thành viên, mở đầu cho một hướng đi mới: đưa cây sâm dân gian lên hàng đặc sản vùng miền.
Kiên định vượt rào cản niềm tin
Ban đầu, rào cản lớn nhất không nằm ở kỹ thuật trồng trọt mà là niềm tin của người tiêu dùng. “Người ta quen với sâm Hàn Quốc, sâm Ngọc Linh… nên khi mình nói tới sâm Nam, họ hoài nghi,” chị Dung kể. Không ít lần chị mang sản phẩm đi hội chợ và phải nhận lại ánh nhìn nghi ngại.
Nhưng thay vì bỏ cuộc, HTX từng bước xây dựng uy tín từ chất lượng. Vùng trồng được cấp chứng nhận VietGAP, hữu cơ; sản phẩm được công nhận OCOP 4 sao. Chính quyền địa phương tích cực đồng hành, hỗ trợ xúc tiến thương mại, cấp chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm và đặc biệt là đưa cây sâm vào nghị quyết phát triển kinh tế xã Liên Chung.
Tận dụng lợi thế địa phương có điểm du lịch núi Dành, HTX mở cửa đón khách, kết hợp quảng bá du lịch – nông nghiệp. Nhờ vậy, sâm Nam núi Dành dần chiếm được cảm tình người tiêu dùng bằng chính nguồn gốc và trải nghiệm thực tế.
Phát triển bền vững, tạo sinh kế cho phụ nữ nông thôn
Không dừng lại ở sản xuất, chị Dung còn dùng mô hình HTX làm bệ phóng cho hàng trăm phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn. Những chị em không có vốn được hỗ trợ cây giống trả chậm, được bao tiêu đầu ra. Nhiều hộ có thu nhập từ vài trăm triệu đồng/năm từ bán lá, bầu giống, hoa sâm.
HTX hiện tạo việc làm cho hơn 150 lao động thường xuyên và 300–500 lao động thời vụ, với mức lương 300–400 nghìn đồng/ngày – con số đáng mơ ước ở vùng nông thôn. Năm 2023, chị Dung và HTX giành giải Nhất vùng tại cuộc thi “Phụ nữ khởi nghiệp, phát huy tài nguyên bản địa” và giải Nhì toàn quốc.
HTX cũng không ngừng đổi mới: phát triển sản phẩm đa dạng như rượu sâm, cao bổ gan; phối hợp đưa sâm vào chuỗi siêu thị và làm quà tặng chính thức của tỉnh Bắc Giang.
Gieo hy vọng trên đất đỏ núi Dành
Đằng sau mô hình HTX là tư duy kinh tế nông nghiệp hiện đại: chuẩn hóa quy trình, minh bạch nguồn gốc (QR code), phát triển thương hiệu vùng miền (chỉ dẫn địa lý núi Dành). Sự đồng hành của chính quyền và tổ chức phụ nữ giúp HTX không chỉ tồn tại mà còn vững vàng trên thị trường.
Chị Dung khẳng định: “Muốn HTX phụ nữ phát triển, cần trao cơ hội để chị em tự tin điều hành, được đào tạo bài bản và có chính sách hỗ trợ dài hơi.”