(Khởi Nghiệp Xanh) Không bắt đầu bằng công nghệ đột phá hay sản phẩm xa lạ, Lê Thanh Triển chọn khởi nghiệp từ đôi đũa gỗ – một vật dụng gần gũi, tưởng chừng bình dị, nhưng chất chứa cả chiều sâu văn hóa quê hương. Gần 10 năm miệt mài gìn giữ và phát triển, sản phẩm đũa gỗ Quảng Thủy đã chinh phục chứng nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia, trở thành biểu tượng mới của nông sản gắn với bản sắc Bắc Trung Bộ.
Khởi nghiệp từ điều nhỏ nhất
Sinh ra trong một gia đình nghèo ở xã Quảng Thủy (nay là Nam Ba Đồn), Lê Thanh Triển nếm trải sớm cảnh mưu sinh cơ cực. Tấm bằng đại học không mở ra con đường rộng thênh thang; anh phải mưu sinh đủ nghề từ phụ hồ, xe ôm đến bốc vác, nhưng cũng chính nhọc nhằn đó đã hun đúc ý chí phi thường để bứt phá.
Năm 2012, chuyến đi Nhật Bản sáu tháng tại tỉnh Fukui – nơi nổi tiếng với nghề làm đũa – đã trở thành bước ngoặt. Triển bị cuốn hút bởi kỹ nghệ chế tác đũa tỉ mỉ, tinh xảo của người Nhật, nơi mỗi đôi đũa đều được xem là một tác phẩm văn hóa. Ý tưởng làm đôi đũa mang “hồn Việt” nhưng đạt đẳng cấp quốc tế dần hình thành.
Trở về Việt Nam, không có bản vẽ trong tay, anh chỉ mang theo ký ức và nhiệt huyết. Hợp tác cùng một người thợ cơ khí kỳ cựu ở TP.HCM, anh kiên trì chế tạo những chiếc máy làm đũa đầu tiên, chấp nhận thất bại và sửa sai không biết mệt. Đến năm 2013, chiếc máy đầu tiên ra đời đã mở ra hy vọng hiện thực hóa ước mơ.
Hành trình gieo mầm làng nghề
Năm 2017, anh Triển quyết định quay về bên dòng sông Gianh, biến căn nhà nhỏ của cha mẹ thành xưởng sản xuất đầu tiên. Gần 800 triệu đồng tiền vay mượn đặt cược cho giấc mơ khởi nghiệp – một con số đầy rủi ro trong bối cảnh thị trường bấp bênh. Nhưng Triển tin rằng chất lượng và niềm tin mới là vốn quý nhất.
HTX Sản xuất và Kinh doanh thương mại đũa gỗ Quảng Thủy chính thức thành lập năm 2018. Những ngày đầu, bài toán thị trường vô cùng nan giải, nhưng nhờ quy trình sản xuất nghiêm ngặt, lựa chọn nguyên liệu tốt (gỗ mít, nhãn, cao su), và đặc biệt phục hồi kỹ thuật sơn ta cổ truyền, sản phẩm đã nhanh chóng tạo dấu ấn khác biệt.
Hiện nay, HTX vận hành 28 máy sản xuất đũa hiện đại, sản lượng đạt khoảng 300.000 đôi đũa/tháng cùng nhiều sản phẩm thủ công khác. Không chỉ dừng lại ở đó, anh Triển còn chủ động chuyển giao 10 máy đũa cho các địa phương lân cận, lan tỏa nghề và tạo sinh kế ổn định cho người dân, giữ gìn một nghề thủ công gắn chặt với hồn cốt văn hóa làng quê.
Từ dụng cụ bữa ăn thành món quà văn hóa
Điểm khác biệt lớn nhất của đũa Quảng Thủy chính là lớp sơn ta tự nhiên với kỹ thuật nhiều lớp, giúp đũa chống mối mọt, chịu nhiệt, giữ màu bền lâu – một sáng tạo đậm tính truyền thống nhưng vẫn phù hợp thị hiếu hiện đại. Anh Triển không ngừng phát triển dòng đũa cao cấp: khảm vỏ ốc xà cừ, khắc hoa sen, bọc kim loại… biến đôi đũa thành một món quà mang thông điệp văn hóa sâu sắc, thay vì chỉ là vật dụng đơn thuần.
Với tầm nhìn rộng, HTX nhanh chóng chuyển đổi sang kinh doanh online qua các sàn thương mại điện tử lớn như Postmart, Shopee, Lazada, giúp sản phẩm tiếp cận cả thị trường quốc tế như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và châu Âu. Doanh thu năm 2024 đạt 12 tỷ đồng, tạo việc làm cho hơn 100 lao động địa phương với mức thu nhập ổn định.
Ước mơ lan tỏa giá trị truyền thống
Không dừng ở đó, anh Triển đang ấp ủ xây dựng điểm trải nghiệm nghề đũa để du khách và học sinh có thể tận tay vót đũa, sơn đũa, mang về như một món quà quê ý nghĩa. Đây chính là hướng đi gắn kết du lịch và văn hóa bền vững, được chính quyền địa phương đặc biệt khích lệ.
Ông Nguyễn Quốc Tuấn, Phó Chánh văn phòng nông thôn mới tỉnh Quảng Bình, nhận định:
“HTX đũa Quảng Thủy là mô hình tiêu biểu OCOP cấp quốc gia, nếu kết hợp tốt giữa sản xuất và trải nghiệm sẽ trở thành điểm nhấn phát triển làng nghề kiểu mẫu của tỉnh.”
Câu chuyện của Lê Thanh Triển và đũa Quảng Thủy là minh chứng sống động cho nghị lực vượt khó, tình yêu với giá trị truyền thống và khát vọng nâng tầm nông sản Việt. Từ đôi đũa giản dị trên mâm cơm, anh đã khơi dậy lòng tự hào dân tộc, lan tỏa thông điệp về bản sắc Việt một cách sâu sắc và bền vững.